اسم مبالغه صفت هایی هستند به معنای اسم فاعل ( کننده کار یا دارنده حالت ) که زیادتی صفت را می رسانند .

مثال : « کاذب » اسم فاعل : دروغگو اما « کَذّاب » اسم مبالغه : بسیار دروغگو مشهورترین وزن های اسم مبالغه : 1- « فَعّال » مانند « غفّار» : بسیار آمرزنده ، « رزّاق »: بسیار روزی رسان 2- « فَعّالة » مانند « علّامة » : بسیار دانا ، « فهّامة » :بسیار دانا نکته : فعل های متعدی یا فعل های دو وجهی ( لازم _ متعدی ) ساخته می شود .

اين اسم دلالت بر ثبوت و دوام صفت يا حالتي دارد و با صفت مطلق يا ساده در زبان فارسي برابري مي کند .

لازم به ذکر است که اين نوع مشتق فقط از فعل لازم ساخته مي شود .

اما پر کابردترين وزن هاي صفت مشبهة : 1- فَعيل = عَليم ، حَکيم ،جديد ، شريف ، کبير ، ضخيم ، حميد ، ... 2- فَعل = صَعب ، سَهل ، ضَخم ، عَذب ، شَيخ ، ... 3- فَعِل =خَشِن ، فَرِح ، فَطِن ، فَهِم ، ... 4- فَعلان = عَطشان ، جَوعان ، کَسلان ، غَضبان ، ظَمآن ، ... 5- فَعول = رَسول ، وَقور ، فَطور ، ... 6- فَعَل = حَسَن ، صَمَد ، ... 7- أفعَل - فَعلاء = أحمَر - حَمراء ، أسوَد - سَوداء ، أبيَض - بَيضاء ، أخضَر - خَضراء ، أعوَج - عَوجاء ، أعوَر - عَوراء ، أحمَق - حَمقاء ، ...( هر گاه صفت بر رنگ و عيب دلالت داشته باشد مذکر بر وزن « أفعَل » و مونث بر وزن « فَعلاء » مي آيد .)

اسم زمان و اسم مکان از ثلاثی مجرد بر وزن « مَفعَل » و « مَفعِل » ساخته می شود به عنوان مثال از « عبد ، یعبد » اسم زمان و اسم مکان « مَعبَد » به معنای موقع و زمان عبادت یا به معنای جا و مکان عبادت است ، از « جلس ، یجلس » اسم زمان و اسم مکان « مَجلِس » به معنای موقع و زمان نشستن یا به معنای جا و مکان نشستن است                                                              

اما از غیر ثلاثی مجرد همانند اسم مفعول مزید ساخته می شود و راه تشخیص آن معنای آن با توجه به جمله بکار گرفته است . پس اسم زمان یا مکان از « استخرج » می شود « مُستخرَج »به معنای موقع و زمان استخراج یا به معنای جا و مکان استخراج .

 توجه : راه تشخیص اسم زمان از اسم مکان فقط معنی آن در جمله است..

http://roshdarabi.blogspot.comوبلاگ ديگر را هم  ببينيد

 .